২০২৩ চনৰ জি-২০ শীৰ্ষ সন্মিলনৰ পৰা জলবায়ুৰ টেক-এৱে

Translated By: Pranjal Sharma

২০২৩ চনৰ ৯ আৰু ১০ ছেপ্টেম্বৰত নতুন দিল্লীত অনুষ্ঠিত জি-২০ নেতা সন্মিলনত বৰ্ধিত উষ্ণতা আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ জৰুৰী প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হয়। সদস্য ৰাষ্ট্ৰসমূহে স্বীকাৰ কৰে যে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ বৰ্তমানৰ বিশ্বব্যাপী প্ৰচেষ্টাসমূহ পেৰিছ চুক্তিত নিৰ্ধাৰিত উষ্ণতাৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱাত ক্ষতিগ্ৰস্ত হৈছে।

জি-২০ ৰাষ্ট্ৰসমূহে সামূহিকভাৱে বিশ্বৰ প্ৰায় ৮০ শতাংশ নিৰ্গমনৰ হিচাপ লয় বুলি ধৰি ল’লে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ সমন্বিত বিশ্বব্যাপী সঁহাৰিৰ প্ৰয়োজন। সেয়েহে সদস্য ৰাষ্ট্ৰসমূহে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনকে ধৰি পৰিৱেশ সংকটৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ প্ৰচেষ্টা ত্বৰান্বিত কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়ে।

নতুন দিল্লী ঘোষণা

কূটনৈতিক জয় হিচাপে প্ৰশংসিত নতুন দিল্লী ঘোষণাপত্ৰখনে ১.৫ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছ উষ্ণতাৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত সদস্য ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ প্ৰতিশ্ৰুতি পুনৰবাৰ উল্লেখ কৰি এই কথা স্বীকাৰ কৰে যে ইয়াৰ বাবে বিশ্বৰ সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমন যথেষ্ট আৰু স্থায়ীভাৱে হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজন হ’ব। এই লক্ষ্যৰ দিশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ হিচাপে ২০১৯ চনৰ স্তৰৰ তুলনাত ২০৩০ চনৰ ভিতৰত ৪৩ শতাংশ হ্ৰাস লাভ কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে। মন কৰিবলগীয়া যে এই ঘোষণাই জোৰ দি কয় যে এই হ্ৰাসক সকলোৰে বাবে এক সম আকাৰৰ প্ৰয়োজনীয়তা হিচাপে গণ্য কৰা উচিত নহয়, এই কথা স্বীকাৰ কৰি যে বহনক্ষম উন্নয়ন আৰু দৰিদ্ৰতা নিৰাময়কে ধৰি বিভিন্ন ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিস্থিতি আৰু অগ্ৰাধিকাৰৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শীৰ্ষ নিৰ্গমনৰ সময়সীমা ভিন্ন হ’ব পাৰে।

প্ৰয়োজনীয় যথেষ্ট আৰ্থিক সম্পদক স্বীকৃতি দি জি-২০-এ বিভিন্ন উৎসৰ পৰা বিশ্ব জলবায়ুৰ পুঁজি কোটি কোটিৰ পৰা ট্ৰিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত যথেষ্ট  গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। বিশেষকৈ উন্নয়নশীল দেশসমূহক তেওঁলোকৰ ৰাষ্ট্ৰীয়ভাৱে নিৰ্ধাৰিত অৱদান (এনডিচি) পূৰণ কৰাত সহায় কৰিবলৈ ২০৩০ চনৰ পূৰ্বৰ সময়ছোৱাত প্ৰায় ৫.৮-৫.৯ ট্ৰিলিয়ন ডলাৰৰ স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত প্ৰয়োজনীয়তা আছে। ইয়াৰ উপৰিও ২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা-শূন্য নিৰ্গমনৰ লক্ষ্যত উপনীত হ’বলৈ ২০৩০ চনৰ ভিতৰত স্বচ্ছ শক্তি প্ৰযুক্তিৰ বাবে ৪ ট্ৰিলিয়ন ডলাৰৰ স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত বাৰ্ষিক প্ৰয়োজনীয়তা আছে।নেতাসকলে জলবায়ুৰ হ্ৰস্ব, মধ্যম আৰু দীৰ্ঘম্যাদী সামষ্টিক অৰ্থনৈতিক প্ৰভাৱৰ মূল্যায়নৰ গুৰুত্বৰ ওপৰতো গুৰুত্ব আৰোপ কৰে পৰিৱৰ্তন আৰু পৰিৱৰ্তন নীতি, অৰ্থনৈতিক বৃদ্ধি, মুদ্ৰাস্ফীতি আৰু নিয়োগৰ ওপৰত ইয়াৰ প্ৰভাৱকে ধৰি, সু-বৃত্তাকাৰ নীতি নিৰ্ধাৰণৰ বিষয়ে অৱগত কৰিবলৈ।

জলবায়ু পৰিৱৰ্তন নতুন দিল্লী ঘোষণাৰ কেন্দ্ৰীয় কেন্দ্ৰবিন্দু আছিল যদিও ইয়াত পৰিৱেশ তন্ত্ৰ সংৰক্ষণ, সাগৰ ভিত্তিক অৰ্থনীতি, প্লাষ্টিক প্ৰদূষণ হ্ৰাস, বহনক্ষম নগৰ উন্নয়ন, দুৰ্যোগৰ আশংকা হ্ৰাস, আৰু স্থিতিস্থাপক আন্তঃগাঁথনিকে ধৰি একাধিক জৰুৰী বিষয়ৰ ওপৰতো গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল।

জলবায়ুৰ পুঁজি

বিশেষকৈ জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত দুৰ্বল উন্নয়নশীল ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ বাবে লোকচান আৰু ক্ষতিৰ সমাধানৰ বাবে বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ সন্দৰ্ভত চিঅ’পি২৭ৰ সিদ্ধান্ত ফলপ্ৰসূভাৱে কাৰ্যকৰী কৰিবলৈ জি-২০ৰ সদস্য ৰাষ্ট্ৰসমূহে প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধ হয়। এই প্ৰতিশ্ৰুতিৰ ভিতৰত এটা পুঁজি স্থাপন কৰাটোও অন্তৰ্ভুক্ত। তদুপৰি, ২০২৪ চনৰ ভিতৰত জলবায়ু বিত্তীয় সাহায্যৰ বাবে এক অভিলাষী, স্বচ্ছ আৰু জুখিব পৰা নতুন সামূহিক পৰিমাণগত লক্ষ্য (এনচিকিউজি) নিৰ্ধাৰণ কৰিবলৈ পক্ষসমূহৰ বাবে আহ্বান জনোৱা হৈছিল, যিটো বছৰি নূন্যতম ১০০ বিলিয়ন ডলাৰৰ পৰা আৰম্ভ হ’ব, যাৰ প্ৰয়োজনীয়তা আৰু অগ্ৰাধিকাৰৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি উন্নয়নশীল দেশসমূহে ইউএনএফচিচিচিৰ লক্ষ্য আৰু পেৰিছ চুক্তিৰ সৈতে সংগতি ৰাখি।

জি-২০ সন্মিলনৰ দ্বিতীয় দিনা যুক্তৰাজ্যই জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ ফলপ্ৰসূ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ সেউজ জলবায়ু পুঁজিলৈ ২ বিলিয়ন ডলাৰৰ উল্লেখযোগ্য প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল।

বহনক্ষম ইন্ধন

ইয়াৰ উপৰিও নেতাসকলে ‘হাইড্ৰজেনৰ ওপৰত জি-২০ উচ্চ পৰ্যায়ৰ স্বেচ্ছাসেৱী নীতি’ৰ প্ৰতি নিজৰ দায়বদ্ধতাক পুনৰ দৃঢ় কৰে, যাৰ লক্ষ্য হৈছে সকলো ৰাষ্ট্ৰৰ উপকাৰিতাৰ বাবে এক বহনক্ষম আৰু সমতাপূৰ্ণ বিশ্বব্যাপী হাইড্ৰজেন পৰিৱেশ তন্ত্ৰ স্থাপন কৰা।

২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা-শূন্য নিৰ্গমন লাভ কৰাত বহনক্ষম জৈৱ ইন্ধনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকাক স্বীকৃতি দি জি-২০ ৰাষ্ট্ৰপতিত্বই নতুন দিল্লীত গ্ল’বেল বায়’ফুৱেলছ এলায়েন্সৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে, য’ত ভাৰত, ব্ৰাজিল, ইটালী, কানাডা, আৰ্জেণ্টিনা, আৰু… দক্ষিণ আফ্ৰিকা। এই পদক্ষেপৰ লক্ষ্য হৈছে বহনক্ষম জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে নতুন বজাৰ সম্প্ৰসাৰণ আৰু সৃষ্টিৰ ক্ষেত্ৰত ৰাষ্ট্ৰসমূহক একত্ৰিত কৰা।

সমালোচনা

জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা শীৰ্ষ সন্মিলনখনৰ সমালোচনাৰ ক্ষেত্ৰত উল্লেখ কৰা এটা মূল কথা হ’ল দিল্লী ঘোষণাপত্ৰত জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ বিস্তৃত প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়া হৈছে যদিও কোনো নিৰ্দিষ্ট লক্ষ্য বা সময়সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰা হোৱা নাছিল। এই নথিখনত জি-২০ দেশসমূহৰ বাবে নিজেই নিৰ্দিষ্ট প্ৰশমনৰ লক্ষ্য আৰু লক্ষ্যও অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হোৱা নাছিল।

লগতে দেশসমূহে স্বচ্ছ শক্তিৰ ওপৰত সন্মতি দিলেও জীৱাশ্ম ইন্ধন পৰ্যায়ক্ৰমে বন্ধ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত কোনো একমতত উপনীত হ’ব পৰা নগ’ল। ক্লাইমেট একচন নেটৱৰ্ক ইণ্টাৰনেশ্যনেলৰ হাৰ্জিত সিঙে কয় যে, “যদিও নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ লক্ষ্যৰ প্ৰতি জি-২০ৰ দায়বদ্ধতা প্ৰশংসনীয়, ই মূল কাৰণটোক একাষৰীয়া কৰে — জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ওপৰত আমাৰ বিশ্বব্যাপী নিৰ্ভৰশীলতাক।” মুম্বাইৰ শক্তি বিশ্লেষক মাধুৰা যোশীয়ে কয় যে, “অৱশ্যে জি-২০-এ জীৱাশ্ম ইন্ধন পৰ্যায়ক্ৰমে হ্ৰাস কৰাৰ ক্ষেত্ৰত একমত হ’ব নোৱাৰাটো হতাশাজনক।”

References:

https://www.thethirdpole.net/en/climate/opinion-g20s-delhi-declaration-falls-predictably-short-on-climate/

https://apnews.com/article/india-climate-change-g20-cop28-c25dd753a2f8f520261ec4858b921a1aImage: By Ministry of Culture (GODL-India), GODL-India, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=137131802