Physical Address
23,24,25 & 26, 2nd Floor, Software Technology Park India, Opp: Garware Stadium,MIDC, Chikalthana, Aurangabad, Maharashtra – 431001 India
आयुषी शर्मा द्वारे
टोमॅटोच्या किमतीत नुकत्याच झालेल्या वाढीमुळे भारतीय घरांसाठी स्वयंपाकघरातील मासिक बजेट वाढले आहे आणि अनेकांनी टोमॅटो खाणेही सोडले आहे. अलीकडील आठवड्यांमध्ये रिटेल स्टोअर्समध्ये टोमॅटोच्या किमती वाढल्या आहेत आणि तज्ञांना किंमत कमी होण्याची चिन्हे दिसत नाहीत. पर्यावरणीय, लॉजिस्टिक आणि बाजारातील समस्यांच्या संगमामुळे टोमॅटोचे भाव महाग आहेत. अविरत पाऊस आणि ताज्या मालाचा तुटवडा यामुळे बाजारपेठेतील आवश्यक भाज्यांच्या उपलब्धतेवर परिणाम झाला आहे. मुसळधार पावसामुळे वितरण आणि व्यापारावर परिणाम झाला असून, उत्तर भारतात टोमॅटोचे दर 200 रुपये किलोवर पोहोचले आहेत. टोमॅटोच्या संकटाशिवाय इतरही समस्या आहेत. कांदे, बटाटे, सोयाबीन, फ्लॉवर, कोबी आणि आले यांसह इतर विविध भाज्यांच्या किंमती वाढत आहेत.
टोमॅटोचे भाव का वाढत आहेत? : हवामान बदल आणि महागाई
राज्यव्यापी टंचाईमुळे टोमॅटोच्या किंमती, भारतीय खाद्यपदार्थाचा मुख्य भाग, 400% पेक्षा जास्त वाढला आहे. या वर्षीच्या टोमॅटो हंगामात भारतातील अप्रत्याशित हवामान, विशेषत: अलीकडील अवकाळी अतिवृष्टीमुळे पिकांचा नाश झाला आणि घातक बुरशीजन्य रोगाचा प्रादुर्भाव झाल्यामुळे या टंचाईला जबाबदार धरण्यात आले आहे. एका अभ्यासानुसार, वातावरणातील बदलामुळे महागाईवर वरचा परिणाम होऊन, हंगामात बदल होऊन आणि टोकाच्या परिणामांमुळे होणारे परिणाम वाढवून किंमत स्थिरतेला धोका निर्माण होतो.
हवामान बदलामुळे अत्यंत खराब झालेले वातावरण हे महागाईचे एक गुप्त चालक आहे जे अन्न आणि कपड्यांपासून तंत्रज्ञानापर्यंत सर्व गोष्टींसाठी आधीच उच्च असलेल्या किमती वाढवण्याचा धोका आहे. दुष्काळ, उष्णतेच्या लाटा, अतिवृष्टी आणि पूर यामुळे पायाभूत सुविधा, पिके आणि कामगारांच्या कामावर टिकून राहण्याच्या क्षमतेचे नुकसान होते, ज्यामुळे पुरवठा साखळी बिघडते आणि कामगारांची कमतरता असते. अगोदरच्या वर्षांच्या तुलनेत कमी उत्पन्न आणि उत्पादन हे अनपेक्षित अतिवृष्टी, उष्णतेच्या लाटा आणि हवामान बदलाच्या परिणामांचे परिणाम आहेत. परिणामी मागणी आणि पुरवठ्यात तफावत आहे. या हवामान बदलाचा सर्वाधिक फटका शेतकऱ्यांना बसत आहे.
अलोक्य कानुनगो, एक संशोधक, ज्यांचे काम हवामानातील बदलाचा मातीच्या आरोग्यावर होणाऱ्या परिणामांवर आहे, त्यांनी सीएफसी इंडियाला सांगितले की, “भारतातील टोमॅटोच्या लागवडीवर हवामानातील बदलांचा परिणाम प्रामुख्याने तापमान आणि पर्जन्यमानाच्या पद्धतींमुळे होईल असा अंदाज आहे. वाढत्या तापमानामुळे परागणाच्या कार्यक्षमतेवर नकारात्मक परिणाम होतो आणि परिणामी फुले व फळे नष्ट होतात. याव्यतिरिक्त, दुष्काळ आणि अतिवृष्टीच्या घटनांमुळे पाण्याचा ताण किंवा जास्त मातीचा ओलावा होऊ शकतो.अपेक्षित परिणामांमध्ये मातीचा ऱ्हास, तसेच वाढलेले रोग आणि कीटकांचा दबाव यांचा समावेश होतो. अनुकूलन धोरणे, जसे की लवचिक पीक वाणांचा अवलंब करणे आणि वर्धित पाणी व्यवस्थापन आणि कीटक नियंत्रण पद्धती लागू करणे, हे परिणाम कमी करण्यात मदत करू शकतात.” परिणामी मागणी आणि पुरवठ्यात तफावत आहे. या हवामान बदलाचा सर्वाधिक फटका शेतकऱ्यांना बसत आहे.
हवामान बदलाचा अन्न सुरक्षेवर कसा परिणाम होतो?
जागतिक, प्रादेशिक आणि स्थानिक अन्नसुरक्षेवर हवामान बदलाचा परिणाम होण्याची अपेक्षा आहे. वातावरणातील बदलामुळे अन्नाचा दर्जा आणि प्रवेशावरही परिणाम होतो, ज्यामुळे अन्न उपलब्धतेवरही परिणाम होऊ शकतो. उदाहरणार्थ, अपेक्षित तापमान वाढ, पर्जन्यवृष्टीच्या पद्धतींमध्ये बदल, अत्यंत हवामानाच्या घटनांमध्ये बदल आणि पाण्याची उपलब्धता कमी झाल्यामुळे कृषी उत्पादनात घट होऊ शकते.
तीव्र हवामानातील घटनांची वारंवारता आणि तीव्रता वाढल्यामुळे अन्न वितरणास विलंब होऊ शकतो आणि भविष्यातील अंदाज अत्यंत घटनांशी संबंधित किमतीच्या वाढीच्या वारंवारतेत वाढ होण्याचा अंदाज वर्तवतात. तापमान वाढ दूषित आणि खराब होण्याशी संबंधित आहे.
आपल्या बहुतांश कृषी पद्धती आता उच्च उत्पादन देणाऱ्या वाणांच्या बियाण्यांवर अवलंबून आहेत, ज्यांनी हवामानातील बदलांना अत्यंत असुरक्षित असल्याचे दर्शविले आहे. हवामान बदलाचे कृषी उत्पादनावर होणारे परिणाम सतत वाढत असल्याने देशी पिकांच्या वाढीस प्रोत्साहन देणे अधिक महत्त्वाचे बनले आहे. ही मूळ पिके घेऊन आपण आपली शेती हवामान स्मार्ट, अनुवांशिकदृष्ट्या वैविध्यपूर्ण आणि शाश्वत बनवू शकतो. या पिकांची त्यांच्या विशिष्ट हवामानात भरभराट करण्याची आणि सामान्य कीटक आणि आजारांना प्रतिकार करण्याची अद्भुत क्षमता आहे.
टोमॅटोच्या उत्पादनावर हवामान बदलाच्या परिणामांमध्ये वाढलेले तापमान, पाण्याचा ताण, कीटक, जमिनीच्या सुपीकतेत बदल आणि पोषक तत्वांची उपलब्धता यांचा समावेश होतो. याचा मुकाबला करण्यासाठी शेडिंग तंत्र, कार्यक्षम सिंचन, एकात्मिक कीड व्यवस्थापन, माती आरोग्य पद्धती आणि सहनशील टोमॅटो वाणांचा विकास आवश्यक आहे. विविधीकरण आणि किमान मशागत ही हवामान-स्मार्ट कृषी पद्धतींची उदाहरणे आहेत जी उत्पन्न वाढवतात. टोमॅटोच्या उत्पादनावरील हवामान बदलाचे परिणाम कमी करण्यासाठी आणि उत्पादनाची शाश्वतता सुनिश्चित करण्यासाठी या धोरणांचे एकत्रिकरण आवश्यक आहे.”, अलोक्य कानूनगो म्हणाले.
संदर्भ:
https://carbonimpacts.info/article/tomato-prices-soar-in-india-climate-change-fueling-inflation
https://www.researchgate.net/profile/Alokya-Kanungo
https://www.axios.com/2022/08/18/inflation-climate-change-economy-extreme-weather
https://climatechange.chicago.gov/climate-impacts/climate-impacts-agriculture-and-food-supply
प्रतिमा स्त्रोत: https://thewire.in/economy/india-food-inflation-monthly-budgets-poor-households
