Physical Address
23,24,25 & 26, 2nd Floor, Software Technology Park India, Opp: Garware Stadium,MIDC, Chikalthana, Aurangabad, Maharashtra – 431001 India
आयुषी शर्मा यांचेद्वारे
एशियन डेव्हलपमेंट बँकेच्या ‘एशिया इन द ग्लोबल ट्रान्झिशन टू नेट झिरो’ या नावाच्या नवीन अहवालानुसार, निव्वळ शून्य उत्सर्जन गाठण्याचे फायदे शमन करण्याच्या मूल्याच्या पाचपट जास्त असू शकतात. निव्वळ शून्य हरितगृह वायू उत्सर्जन साध्य करण्याच्या जागतिक उपक्रमांचा अर्थव्यवस्थेवर आणि समाजावर महत्त्वपूर्ण सकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.
नेट झिरो गाठण्याच्या जागतिक संक्रमणातील आशिया, विकसनशील आशियासाठी जगभरातील निव्वळ-शून्य संक्रमणाच्या संभाव्य परिणामांचे परीक्षण करतो. पॅरिस कराराचे उत्तरदायित्व आणि प्रतिज्ञा उत्सर्जन मार्गांचे अनुकरण करण्यासाठी वापरल्या जातात, जे नंतर निव्वळ शून्य उत्सर्जनासाठी अधिक आदर्श मार्गांशी विरोधाभास दर्शवितात. अहवालात असे आढळून आले आहे की, कमी मूल्याच्या आणि सुसंगत निव्वळ-शून्य संक्रमण सुनिश्चित करण्यासाठी लवकर कृती करणे आणि आंतरराष्ट्रीय समन्वय महत्त्वपूर्ण आहे. कार्यक्षम धोरणांसह, टाळलेले हवामान नुकसान आणि हवेची सुधारित गुणवत्ता यापासून होणारे संक्रमणाचे फायदे हवामान शमविण्याच्या खर्चापेक्षा पाच पटीने जास्त असू शकतात.
भारतासाठी मुख्य ठळक मुद्दे कोणते आहेत?
अहवालानुसार, दक्षिण आशियामध्ये अफगाणिस्तान, बांगलादेश, भूतान, भारत, मालदीव, नेपाळ, पाकिस्तान आणि श्रीलंका यांचा समावेश आहे.
- हवामान बदलासाठीच्या उच्च उत्सर्जन परिस्थितीमुळे संपूर्ण विकसनशील आशियामध्ये 24% आणि भारतात 35% GDP नुकसान होऊ शकते. हवामान बदलाच्या परणामी जलजन्य आणि वेक्टर-जनित आजारांचे प्रमाण, तसेच हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी ताण-संबंधित मृत्यूचे प्रमाण वाढेल.
- 2070 पर्यंत कृषी उत्पादनात 18% घट होण्याच्या शक्यतेसोबतच भारत हा आशियातील सर्वाधिक संवेदनशील देश असल्याचे उघड झाले आहे.
- योग्य हवामानाच्या बाबतीत कृतीन केल्यास, भारताला मोठी किंमत मोजावी लागेल आणि 2100 पर्यंत GDP च्या 35% नुकसान होईल.
- भारत आणि चीनमध्ये जीवाश्म इंधनावर दिली जाणारी अनुदाने अक्षय ऊर्जा अनुदानापेक्षा खूप जास्त आहेत.
- वाढत्या खर्चाबरोबरच कार्बन फूटप्रिंटमध्ये देखील वाढ होईल. उदाहरणार्थ, भारतात, शीर्ष 20% कुटुंबांनी तळागाळातील 20% कुटुंबांपेक्षा सात पट जास्त प्रदूषण निर्माण केले. कुटुंबे उत्पन्नाच्या शिडीवर चढण्याचा आकृतिबंध असाच सुरु राहिला तर भारताचे उत्सर्जन प्रचंड वाढेल.
अहवालातील आलेख, भारताने पॅरिस कराराची उद्दिष्टे पूर्ण करण्यासाठी प्राथमिक उर्जेची मागणी कमी करण्याची आणि हरित स्त्रोतांकडे स्विच करण्याची आवश्यकता दर्शवितो.
आशियाला काही क्षेत्रीय संवेदनशीलता कोणत्या आहेत?
विकसनशील आशियाची सामाजिक-आर्थिक आणि भौगोलिक वैशिष्ट्ये, हवामान बदलापासून होणाऱ्या धोक्यांना संवेदनाक्षम बनवतात. हवामान बदलाचा परिणाम म्हणून, या भागात वादळ, पूर, उष्णतेच्या लाटा आणि दुष्काळ अधिक वारंवार आणि अधिक तीव्रतेने अनुभवाला जाईल. आशिया हे जगातील सुमारे 70% लोकसंख्येचे घर आहे जे समुद्र पातळी वाढण्यास संवेदनशील आहे. प्रदेशातील सर्व रोजगारांपैकी सुमारे एक तृतीयांश रोजगार अशा उद्योगांमध्ये आहेत जे नैसर्गिक संसाधनांवर अवलंबून आहेत, जसे की शेती आणि मत्स्यपालन, जे हवामानामुले मथ्या प्रमाणात प्रभावित होतात. हवामान बदलामुळे केवळ आशियातील गरीब लोकच नव्हे तर प्रादेशिक आणि जागतिक अन्न सुरक्षा देखील धोक्यात येऊ शकते.
विकसनशील आशियातील लोकसंख्या जागतिक स्तरावर हवामान बदलास सर्वाधिक संवेदनशील आहे. 2020 पर्यंत नोंदवलेल्या इतिहासात, सरासरी जागतिक तापमान कोणत्याही वेळेपेक्षा वेगाने वाढले होते, जे औद्योगिक पूर्व पातळीच्या 1.1°C ने वर पोहोचले होते. परिसरातील भौगोलिक आणि सामाजिक-आर्थिक घटकांमुळे लोकसंख्येचा मोठा भाग हवामानाशी संबंधित धोके आणि दबावांसाठी धोक्यात येतो आणि क्षेत्राचा संथ आर्थिक विकास अब्जावधी लोकांच्या परिस्थितीशी जुळवून घेण्याची क्षमता मर्यादित करतो. जर हवामान बदल नियंत्रित केला नाही तर, वाढते तापमान, वारंवार उष्णतेच्या लाटा आणि मोठी वादळे, अधिक अप्रत्याशित पर्जन्य पातळी आणि समुद्र पातळीत वाढ (SLR), यांसारखे घटक या प्रदेशाच्या विकासास अधिकाधिक मर्यादित करतील. हवामान बदलाचे निराकरण करण्यात अयशस्वी झाल्यास विकसनशील आशियाचे महत्त्वपूर्ण आर्थिक नुकसान होईल.
हवामान बदलामुळे आशियातील विविध क्षेत्रांमध्ये होणारे अंदाजे आर्थिक नुकसान
साल 2100 पर्यंत, आंतरसरकारी पॅनेल ऑन क्लायमेट चेंज (IPCC) च्या उच्च उत्सर्जन हवामान परिस्थिती अंतर्गत मूल्यांकन केलेल्या अंदाजानुसार, विकसनशील आशियास त्याच्या GDP च्या 24% नुकसान होईल. साल 2100 पर्यंत, भारत आणि आग्नेय आशियामध्ये अनुक्रमे 35% आणि 32% GDP नुकसान झाले असेल, तर उर्वरित दक्षिण आशियाचे 24% आणि PRC चे 8% नुकसान झाले असेल. यावर भर दिला गेला पाहिजे की हे नुकसान प्रक्रिया-आधारित मॉडेलिंग अंतर्गत नुकसानीचा अंदाज लावण्याच्या पूर्वीच्या प्रयत्नांद्वारे अपेक्षेपेक्षा लक्षणीयरीत्या जास्त आहेत, ज्याने सामान्यत: आशियातील उपप्रदेशांसाठी जीडीपीच्या 15% पेक्षा कमी तुलनात्मक परिस्थितींमध्ये तोटा दर्शविला आहे. सेक्टरच्या धक्क्यांचे विश्लेषण केले गेलेल्या सुधारणांमुळे मोठ्या नुकसानीमध्ये थेट योगदान होते.
खालील आलेखांमध्ये आशियातील विविध क्षेत्रांमध्ये हवामान बदलामुळे होणारे अंदाजित आर्थिक नुकसान दर्शविले आहे.
विकसनशील आशिया प्रदेशातील सर्व नोकऱ्यांपैकी एक तृतीयांश रोजगार नैसर्गिक संसाधनांवर अवलंबून असलेल्या उद्योगांमध्ये आहेत, जसे की शेती आणि मासेमारी, ज्याचा थेट परिणाम हवामानावर होतो. पीक कापणीच्या वाढत्या वेळा, ढासळणारे उत्पादन आणि उत्पादनाची गुणवत्ता, कीड आणि रोगांच्या प्रादुर्भावात वाढ, पर्जन्यमानाचे बदलते स्वरूप, दुष्काळ, उष्णतेचा ताण, पूर, खारटपणा आणि एसएलआर या सर्वांचा कृषी उत्पादकतेवर परिणाम होतो. साल 2014 मध्ये जागतिक कृषी उत्पादनात आशियाचा वाटा 67% होता हे लक्षात घेता, हवामान बदलामुळे केवळ या प्रदेशातील गरीब लोकांची उपजीविकाच नव्हे तर प्रादेशिक आणि जागतिक अन्न सुरक्षा देखील धोक्यात येऊ शकते.
हवामान बदलाचा आशियातील पर्यटन उद्योगावर कसा परिणाम होईल?
आशियातील मोठ्या संख्येने लोकांचे पर्यटन व्यवसाय आहेत, पर्यटनास धन्यवाद, ज्यामध्ये थायलंडमध्ये 7.4% आणि फिलीपिन्समध्ये (ILO 2021) 11.5% रोजगार वाटा आहे. हवामान बदलाचा परिणाम म्हणून, आशिया प्रवासासाठी योग्य नसलेल्या तापमानात अधिक महिने घालवू शकतात. यामुळे या प्रदेशातील उष्ण देशांमध्ये, विशेषत: फिलीपिन्समधील पर्यटन उत्पन्नात 40% पर्यंत नुकसान होऊ शकते. हे नुकसान अत्यंत हवामान परिस्थितीच्या वारंवारतेमुळे तसेच कोरल रीफ आणि उष्णकटिबंधीय जंगलांसारख्या पर्यावरणीय पर्यटन हॉटस्पॉट्सवर हवामान बदलाच्या प्रभावामुळे वाढवले जाऊ शकते.
हवामान बदल आशियातील ऊर्जेची मागणी कशी वाढवीत आहे?
थंड करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या ऊर्जेतील वाढ ही उष्ण करण्यासाठीच्या ऊर्जेच्या मागणीत होणाऱ्या घंटीपेक्षा खूपच जास्त आहे, जी सामान्यतः हवामान बदलामुळं कमी होऊ शकते. एका अंदाजानुसार, 2050 च्या दशकात आशिया खंडातील वार्षिक थंड करण्यासाठीच्या ऊर्जेची मागणी सध्याच्या विजेच्या मागणीच्या 75% इतकी असू शकते. याव्यतिरिक्त, जेव्हा तापमान वाढते तेव्हा औष्णिक ऊर्जा उत्पादन कार्यक्षमता कमी होते, पृष्ठभागावरील प्रवाह आणि बाष्पीभवनातील बदलांमुळे जलविद्युतवर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो आणि वादळाच्या वाढत्या क्रियाकलापामुळे प्रसारण आणि वितरणाच्या पायाभूत सुविधांना हानी पोहोचू शकते.
हवामान बदल आशियातील कामगार उत्पादकता कमी करीत आहे का?
ILO च्या निष्कर्षावरही अहवालात प्रकाश टाकण्यात आला आहे कि, विकासशील आशियामध्ये सर्वोच्च आर्द्रता-समायोजित तापमान आहे जे शारीरिक श्रमांना परवानगी देणाऱ्या परिस्थितीच्या वरच्या मर्यादेत आहे. कृषी आणि इतर उद्योग ज्यांना थंड करणे कठीण आहे त्यांना हवामान बदलामुळे उत्पादनात लक्षणीय नुकसान होईल. 2030 पर्यंत, हवामानातील बदलांमुळे या निर्बंधांना बराच काळ ओलांडल्यामुळे 3.1% कामाचे तास कमी होऊ शकतात.
विकसनशील आशियामध्ये जीवाश्म इंधनावर दिली जाणारी अनुदाने 2021 मध्ये एकूण $116 अब्ज होती. ही अनुदाने नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोतांपेक्षा कितीतरी जास्त आहेत. जीडीपीच्या 1% च्या जवळ, जीवाश्म इंधन अनुदानाच्या किमतीची या अहवालाच्या सर्वात आक्रमक डिकार्बोनायझेशन परिस्थितीच्या धोरण खर्चाशी तुलना करता येते. कृत्रिमरीत्या कमी केलेल्या खर्चामुळे जीवाश्म इंधनाच्या अतिवापराला प्रोत्साहन मिळते आणि अक्षय ऊर्जा स्त्रोतांच्या वाढीमध्ये अडथळा निर्माण होतो. जंगलतोडीतून उत्सर्जनासाठी समान प्रोत्साहन सवलतींद्वारे तयार केले जातात जे अनुदानित लाकूड काढण्यासाठी परवानगी देतात आणि कृषी निविष्ठांसाठी अनुदाने उत्सर्जन-केंद्रित इनपुटच्या अत्यधिक वापरास वारंवार प्रोत्साहन देतात.
कमी-कार्बन वाढीच्या दिशेने पहिले पाऊल आणि इतर विकास उद्दिष्टांसाठी मौल्यवान सार्वजनिक संसाधनांचे पुनर्वितरण या गोष्टी या अनुदानांचे उच्चाटन करणारे म्हणून आवश्यक आहेत.
संदर्भ:
